Schilderen met lens en licht
Expositie over Wim Krijt (1914-2000)
Wim Krijt
Wim Krijt komt uit een groot gezin met elf kinderen en groeide op in Zaandam. Vader Jan Krijt had aan de Botermakersstraat in Zaandam een loodgietersbedrijf. Op jonge leeftijd ging Krijt in de leer bij een installatiebedrijf en ging vervolgens aan de slag als elektricien. Verder was hij ook een verdienstelijk voetballer. In de Tweede Wereldoorlog dook hij onder om hiermee tewerkstelling in Duitsland te voorkomen. Na de oorlog kreeg hij een fotocamera cadeau en hiermee werd zijn interesse gewekt voor het fotograferen. Krijt ontwikkelde zich tot fotograaf zonder dat hij hierin een opleiding had genoten of lid was van een fotoclub. Zijn opmerkingsgave echter om iets op de plaat vast te leggen was bijzonder en hij werd met dit talent een kunstzinnig en eigenzinnig fotograaf. Hierbij was hij verknocht aan de Zaanstreek, dat met zijn fotografie altijd zijn werkterrein zou blijven. Midden jaren vijftig maakte hij van deze hobby deels zijn beroep toen hij freelance fotograaf werd voor dagblad De Typhoon, tegenwoordig het Noord Hollands Dagblad. Hij combineerde dit met zijn werk als elektricien. Tientallen jaren registreerde hij verbaasd en weemoedig met zijn Rolleicord camera hoe de streek uit zijn jeugd veranderde. Maar hij was veelzijdiger en beperkte zich niet tot stads- of streekgezichten. Ook fotografeerde hij kinderen in hun spel en ook Zaanse kunstenaars, en dit vaak in onverwachte situaties. Velen die Krijt kenden typeren hem als een bescheiden en aardige man. Een beetje een romanticus, op de fiets onderweg met zijn fotocamera om de nek door zijn geliefde Zaanstreek; op weg naar weer een moment om op de plaat vast te leggen. In 1966 kreeg zijn fotowerk brede aandacht met een eerste fototentoonstelling in het Weefhuis in Zaandijk, waarvan hij in 1968 beheerder werd. In 1974 ging hij aan de slag bij De Zienagoog, een expositie- en kunstuitleen aan de Gedempte Gracht in Zaandam. Later werd dit Kunstcentrum Zaanstad. Begin jaren tachtig verhuisde hij met zijn partner Ineke Eisink naar Almere, die daar de functie aanvaardde van directeur van de Openbare Bibliotheek. Vrijwel wekelijks was Krijt nog steeds wel ergens te vinden in zijn Zaanstreek.
Krijt overleed op 18 januari 2000 en al tijdens zijn afscheidsplechtigheid waar ook vele Zaanse kunstenaars aanwezig waren kwam het idee naar voren om een boekwerk over zijn leven en werk uit te geven. Eind 2000 werd Krijt in het Molenmuseum herdacht met de expositie ‘Wim Krijt, fotograaf’, en verscheen ook het boek waarin meer dan honderd van zijn vaak nostalgische, maar ook wel geestige en sfeervolle foto’s het verhaal vertellen. Foto’s gemaakt met aandacht voor compositie en het spel tussen licht en donker. Net zoals een aantal Zaanse kunstenaars schilderde hij – en dan niet met een penseel en verf – met de lens van zijn camera.
‘Schilderen met lens en licht’
De Willem Jansen Stichting zet zich al meer dan 40 jaar in om het leven en werk van de kunstenaars Willem (1892-1969) en zoon Chris (1918-1961) Jansen, vaak in combinatie met hun Zaanse tijdgenoten, onder de aandacht te brengen. In dit kader organiseert de stichting van 27 februari – 2 april 2016 bij Galerie Staphorsius in Westzaan de expositie ‘Schilderen met lens en licht’, waarbij het fotowerk van Wim Krijt is te bewonderen. Krijt verwierf grote populariteit door zijn persoonlijke benadering van de Zaanse bevolking en vooral ook de Zaanse kunstenaars waarmee hij een vriendschappelijke band opbouwde. Publicaties over Zaanse kunst boeiden hem enorm; er kon ook geen tentoonstelling zijn of Krijt gaf met zijn fotocamera daar acte de presence. Zijn fotowerk van een aantal Zaanse kunstenaars (zoals onder meer de Jansens, Gerrit Woudt, Gerrit de Jong, Freek Engel, Adriaan Bosboom en Arie van Mever) vormt verder de rode draad van deze tentoonstelling waarbij ook werken van deze kunstenaars worden aangeboden. Willem en Chris Jansen, tezamen met een aantal van hun tijdgenoten, met composities met de werking van licht en donker in hun kunstwerken, gemaakt met penseel en verf. Dit gecombineerd met het fotowerk van Krijt, op een vergelijkbare artistieke wijze gemaakt met de lens van zijn fotocamera.
Krijt liet een omvangrijk oeuvre fotowerk na wat een behoorlijk compleet beeld geeft van het dagelijkse leven in de veranderende Zaanstreek in de tweede helft van de twintigste eeuw. Een aantal van deze foto’s met Zaanse stads- en dorpsbeelden uit die periode is op de tentoonstelling te zien.
Foto: Wim Krijt
